Chirurgia otyłości

Bariatria to dziedzina medycyny zajmująca się leczeniem otyłości. Na leczenie bariatryczne składają się metody nieoperacyjne i operacyjne. Ogólnie do metod nieoperacyjnych zaliczamy dietę, ćwiczenia, balon żołądkowy zakładany drogą endoskopową.
Do metod operacyjnych zaliczamy operacyjne zmniejszanie żołądka.

Otyłość, jako choroba o bardzo złożonych przyczynach wymaga kompleksowego leczenia. Do ogólnej oceny masy ciała stosuje się wskaźnik BMI (Body Mass Index). Oblicza się go dzieląc masę ciała wyrażoną w kilogramach przez wzrost w metrach podniesiony do kwadratu.
Wzór na obliczenie wskaźnika BMI: BMI = masa ciała (kg) / wzrost (m)^2
BMI — zakres wartości:

• < 18,5 – niedowaga,
• 18,5 – 24,9 – prawidłowa masa ciała,
• 25 – 34,9 – nadwaga,
• 35 – 39,9 – otyłość II stopnia,
• > 40 – otyłość III stopnia (olbrzymia).

Na każdym etapie leczenia otyłości pacjent może skorzystać z usług:

• Porada lekarska – bariatryczna (dr Maciej Pastuszka)

  Lekarz oceni stan ogólny pacjenta, ustali wskazania do leczenia chirurgicznego otyłości. Wykona gastroskopię. Zleci niezbędne badania i konsultacje. W razie potrzeby zleci dodatkowe leczenie przed operacją. Zakwalifikuje pacjenta do leczenia chirurgicznego i skieruje do ośrodka w którym zostanie wykonana operacja.

• Porada żywieniowa – bariatryczna (mgr Natalia Parulska, lic. Edyta Szymaniak)

  Dietetyk przeanalizuje codzienną dietę pacjenta na podstawie prowadzonego dzienniczka żywieniowego, przeprowadzi pomiary wysokości i składu ciała (m. in. zawartości tkanki tłuszczowej) oraz oceni stan odżywienia. Dietetyk może zaproponować cykl spotkań oraz opracowanie indywidualnego jadłospisu, które mają na celu zmniejszenie masy ciała, poprawę stanu odżywienia a w razie planowanej operacji przygotowanie pacjenta do zabiegu i zaplanowanie właściwego sposobu odżywiania po operacji bariatrycznej.

  Przed pierwszą wizytą pacjent obowiązkowo powinien mieć uzupełniony Dzienniczek żywieniowy.
  Pobierz Dzienniczek żywieniowy

• Porada psychologiczna – bariatryczna (mgr Monika Gajewska)

  Po rozmowie z pacjentem psycholog może zaproponować wsparcie w ramach spotkań – psychoterapii indywidualnych. Bardzo często otyłość spowodowana jest nieprawidłową reakcją na stres, w takiej sytuacji nauka prawidłowego postępowania może przynieść sukces w walce ze zbędnymi kilogramami.

  Każdy pacjent podejmujący współpracę otrzyma materiały wspierające go w walce ze zbędnymi kilogramami.

Nowoczesna chirurgia otyłości to przede wszystkim operacje żołądka, których zadaniem jest:

• Zmniejszenie apetytu
• Wytworzenie uczucia sytości nawet po niewielkiej ilości pokarmu stałego
• Zmniejszenie ilości przyjmowanych pokarmów

METODY LECZENIA OTYŁOŚCI (CHIRURGICZNE)

• Laparoskopowa rękawowa resekcja żołądka

  Polega na usunięciu około 85% powiększonego żołądka i pozostawieniu niewielkiego fragmentu w kształcie „rękawa”, którego pojemność wynosi około150ml. Odcięty za pomocą staplerów fragment żołądka zostaje usunięty z organizmu przez jedną z ran operacyjnych. Po operacji chory nie jest w stanie przyjmować jednorazowo dużych porcji jedzenia, odczuwa też mniejsze łaknienie. Konieczna jest zmiana sposobu odżywiania, polegająca na przyjmowaniu częściej, znacznie mniejszych posiłków. Konsekwencją leczenia jest znaczna utrata nadmiernej masy ciała, oraz poprawa ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Operacja laparoskopowa to zabieg małoinwazyjny, którego zaletą jest mniejszy uraz okołooperacyjny (kilka niewielkich ran na brzuchu, które szybko się goją), oraz mniejszy ból pooperacyjny. Pacjenci operowani w ten sposób krócej leżą w szpitalu, znacznie szybciej odzyskują pełną aktywność fizyczną i wcześniej wracają do pracy.

  W świetle najnowszych doniesień naukowych rękawowa resekcja żołądka należy do podstawowych zabiegów bariatrycznych. U większości chorych wykonanie rękawowej resekcji żołądka pozwala na uzyskanie zadowalającego, trwałego spadku masy ciała. W rzadkich przypadkach u chorych, których utrata masy ciała jest niewystarczająca, lub u chorych bardzo otyłych – rękawowa resekcja żołądka może być pierwszym etapem kilkuetapowego leczenia operacyjnego otyłości. Zwykle poprzedza ona wykonanie takich procedur jak ominięcie żołądkowo-jelitowe (gastric bypass) lub wyłączenie dwunastnicze (duodenal switch).

  Przebieg leczenia

  Zabieg operacyjny przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym i trwa około 90 minut. W czasie zabiegu żołądek przecinany jest za pomocą staplerów (urządzeń chirurgicznych, które zaszywają ściany żołądka, a następnie je odcinają). Pozostawiony fragment żołądka dodatkowo jest obszywany szwami chirurgicznymi w celu zapewnienia szczelności i zapobiegania krwawieniom z kikuta żołądka. W trakcie operacji wykonywany jest test szczelności szwu za pomocą specjalnego barwnika podawanego przez sondę do żołądka, która następnie jest usuwana. W trakcie zabiegu operacyjnego pozostawiany jest w jamie brzusznej specjalny dren, który jest usuwany następnego dnia – po ponownej kontroli szczelności polegającej na wypiciu barwnika. Bezpośrednio po zabiegu operacyjnym mogą wystąpić dolegliwości bólowe brzucha, nudności i wymioty. Aby im zapobiec, podawane są leki. Uruchomienie chorego następuje po kilku godzinach od zabiegu. Pacjent siada na łóżku, może samodzielnie skorzystać z toalety. Chorzy pozostają w szpitalu kilka dni po zabiegu, ale powrót do pełnej aktywności trwa kilka tygodni. Przez pierwsze 2-3 tygodnie po operacji wskazane jest stosowanie diety płynnej lub miksowanej. Pokarmy stałe wprowadza się stopniowo dopiero po upływie tego czasu. Po operacji chorzy zmuszeni są diametralnie zmienić swoje nawyki żywieniowe. Utrata nadmiernej masy ciała następuje stopniowo. W miarę utraty „zbędnych” kilogramów obserwuje się zmniejszenie zapotrzebowania na leki przyjmowane z powodu cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, wysokiego stężenia cholesterolu czy zespołu bezdechu sennego. Po około roku od zabiegu pacjenci osiągają masę ciała zbliżoną należnej. Pacjenci po operacji pozostają pod opieką ośrodka chirurgicznego leczenia otyłości. Zapraszani są na okresowe wizyty kontrolne. Otrzymują materiały informacyjne dla Pacjentów po chirurgicznym leczeniu otyłości ( CHLO ).

  Możliwe powikłania

  Jak każdy zabieg operacyjny rękawowa resekcja żołądka niesie ze sobą ryzyko powikłań. Mogą one się przyczynić do przedłużonego pobytu w szpitalu, a w wyjątkowych przypadkach wymagać ponownej operacji.

  Do najczęstszych powikłań należą:
  – infekcja ran pooperacyjnych
  – krwawienie z miejsca odcięcia fragmentu żołądka
  – nieszczelność i przeciek w miejscu odcięcia fragmentu żołądka
  – uszkodzenie śledziony wymagające jej usunięcia
  – zapalenie płuc lub niewydolność oddechowa
  – niewydolność nerek wymagająca dializoterapii
  – zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych, zatorowość płucna
  – przepuklina w bliźnie pooperacyjnej
  – niedobory witamin i składników odżywczych
  – pooperacyjna depresja

  Najpoważniejszym powikłaniem tego typu leczenia jest zgon chorego. Dzieje się tak jednak niezwykle rzadko (w mniej niż 1% przypadków).

• By-pass żołądkowy

  To operacja bariatryczna (laparoskopowa), polegająca na wytworzeniu z górnej części żołądka niewielkiego zbiornika (pouch), który zostaje bezpośrednio połączony z dalszym odcinkiem jelita cienkiego. By-pass żołądkowy tak modyfikuje przewód pokarmowy, że szybko wypełniający się pouch żołądkowy o pojemności około 30 ml ogranicza ilość spożywanego pokarmu. Dodatkowo enzymy trawiące z żołądka i dwunastnicy mieszają się z pokarmem dopiero w końcowym odcinku jelita cienkiego, co powoduje wyraźne zmniejszenie ilości wchłanianych kalorii. Utrata nadmiaru masy ciała może wynosić 65-85 % w ciągu pierwszych 6-12 miesięcy po zabiegu operacyjnym. Całkowite ryzyko powikłań okołooperacyjnych wynosi ok. 7 %. By-pass to rozwiązanie głównie dla osób otyłych (ale z BMI poniżej 50) z cukrzycą, które muszą przyjmować duże dawki insuliny.

  Zabiegi (laparoskopowa rękawowa resekcja żołądka oraz By-pass żołądkowy) przeprowadzane są bezpłatnie w SP ZOZ w Łęcznej w ramach kontraktu z NFZ.

Chirurgiczne leczenie otyłości (ChLO) przeznaczone jest dla osób od 18 do 60 roku życia, u których:

• Wskaźnik BMI (aktualny lub udokumentowany w przeszłości) osiągnął wartość 35 – 40 kg/m2, przy współistniejącej dodatkowo co najmniej jednej z chorób towarzyszących, takich jak: cukrzyca typu II, nadciśnienie tętnicze, zespół metaboliczny.
• Wskaźnik BMI osiąga wartość ponad 40 kg/m2 bez dodatkowych kryteriów. Warunkiem kwalifikacji do operacji jest niepowodzenie leczenia zachowawczego, lub niemożność utrzymania utraconej masy ciała przez długi czas mimo prawidłowego leczenia zachowawczego.

Utrata masy ciała na skutek intensywnego odchudzania przed operacją poniżej BMI kwalifikującego do zabiegu, NIE JEST przeciwwskazaniem do operacji!

• Choroby nowotworowe
• Choroby zapalne przewodu pokarmowego
• Zaburzenia psychiczne